Lepote istočne Srbije su nadaleko poznate zahvaljujući netaknutoj prirodi Stare planine. Ovaj visokoplaninski masiv sa velikim turističkim potencijalom čini prirodnu srpsko-bugarsku granicu. Jedna od najlepših srpskih planina krije brojne zanimljivosti koje je svrstavaju u omiljene zimske destinacije, ali i one koje pružaju kvalitetan odmor i relaksaciju tokom letnjih meseci.

Stara planina kao inspiracija za naziv Balkanskog poluostrva

Udžbenici pišu o bogatom planinskom vencu pod imenom Balkan, protegnutom od Zaječara do Crnog mora. Deo koji čini međudržavnu granicu sa bugarske strane nazivaju istim imenom, dok je u Srbiji za to područje ustaljen naziv Stara planina. Po ovom planinskom masivu je čitavo Balkansko poluostrvo dobilo ime, a reč balkan je u bukvalnom prevodu – planina. U vreme Rimljana, venac je nosio naziv Haemus, što je označavalo brdoviti kraj.

Skijalište sa alpskim potencijalom

Srbiji pripada samo mali, zapadni deo ovog planinskog venca koji je najvećim delom svoje površine smešten u Bugarskoj. Najviši vrh Stare planine, i drugi po redu u Srbiji je Midžor. Nalazi se na preko 2000 metara nadmorske visine, odakle se pruža neverovatan pogled za sve koji odluče da ga osvoje. Najviši vrh čitavog venca je Botev vrh, koji se nalazi preko granice i nosi naziv po bugarskom nacionalnom junaku Hristu Botevu.

Jedan od najlepših predela Stare planine je Babin zub, zaštićen prirodni rezervat koji je ujedno i najveći skijaški centar ove planine. Čine ga tri skijaške staze: Konjarnik, Sunčana dolina i Markova livada. Stara planina je odličan izbor za ljubitelje skijanja i zimovanja, s obzirom da je snegom pokrivena čak pet meseci godišnje.

Planina ima potencijal da postane jedno od najboljih skijališta u državi i regionu, zahvaljujući opremljenosti žičarama, ski liftovima i gondolom, kao i prirodnim uslovima koji na njoj vladaju. Osim skijanja, postoje i razne druge mogućnosti za istraživanje Stare planine, tako da ovde možete voziti bicikl, baviti se lovom ili uživati u ribolovu.

Ostrvo sa blagom za istraživače i biologe

Stara planina pruža jedinstvenu mogućnost za uživanje u netaknutoj prirodi. Čuvena je po strmim liticama, vodopadima, poljima šumskog cveća i bujnim šumama koji privlače posetioce tokom cele godine. Ako se izuzmu sami vrhovi gde vladaju oštri zimski uslovi, klima Stare planine i čitavog Balkana je umereno kontinentalna, što omogućava opstanak raznih biljnih i životinjskih vrsta.

Ovo je ujedno i omiljena destinacija biologa koji Staru planinu nazivaju ostrvom sa blagom, zbog raznih vrsta biljaka i životinja koje se ne mogu naći u drugim delovima Srbije. Postoje podaci o tome da na Staroj planini raste ogroman broj različitih vrsta biljaka od kojih mnoge pripadaju endemskim, pa to objašnjava zašto je ovo područje omiljeno istraživačima.

Lekovite biljke i pečurke se nalaze na svakom koraku, a o njihovoj primeni najviše znaju meštani okolnih sela koji su uvek radi da dočekaju posetioce, upoznaju ih sa zanimljivostima i preporuče smeštaj na Staroj planini.

Utočište najstarijih srpskih fresaka

Posetioci Stare planine ne propuštaju da posete neke od najlepših srpskih manastira smeštenih u podnožju ove planine. Manastir Svetog Onurfija na putu Pirot-Temska je sagrađen još u trinaestom veku i predstavlja utočište za mnoge putnike i hodočasnike.

Manastir Sveti Đorđe iz četrnaestog veka je prvobitno bio ženski manastir. Njegovi prvi ktitori su Dejanovići, sestrići cara Dušana, a velika drvena vrata i visoki trem su tu da čuvaju lepotu manastira i duh starog vremena.

Dobroševski manastir, ili kako još nazivaju Poganovo, se nalazi u blizini Zvonačke banje, na putu Pirot-Dimitrovgrad. Izgrađen je u XIV veku, a njegovu posebnu vrednost čine očuvane freske iz XV veka.

Stara planina u brojkama

Čitav planinski venac koji se prostire od Srbije, preko čitave Bugarske je dugačak oko 550 kilometara. Kao što je poznato, zapadni deo ovog venca sa površinom od 1.802 kvadratna metra pripada Srbiji gde se na nadmorskoj visini od 2.169 metara nalazi Midžur, najviši vrh Stare planine i drugi po redu u čitavoj Srbiji.

Najviši vrh Balkana, Botov vrh, je od Midžora viši za 200 metara, a smešten je na 2.376 metara nadmorske visine. Stara planina pripada teritorijama četiri opštine: Dimitrovgrad, Pirot, Knjaževac i Zaječar.

Planina raspolaže sa 13 kilometara dugačkim skijaškim stazama i žičarama sa kapacitetom od oko 1.300 skijaša na sat. Prva gondola u Srbiji je izgrađena upravo na Staroj planini, na lokaciji Jabučko ravnište. Na planini raste preko 1.000 različitih vrsta biljaka, gnezdi se oko  200 vrsta ptica, a pronađeno je čak 116 vrsta leptira.

Stara planina može mnogo da ponudi istraživačima i ljubiteljima prirodnih lepota, ali je odličan izbor i za one koji žele odmor, tišinu i relaksaciju. Naročito je zanimljivo što je kao destinaciju za odmor biraju i starije i mlađe generacije, što dovoljno govori o posebnosti ove planine i njenog bogatstva.